Ochrona podstawowa (ochrona przed dotykiem bezpośrednim) ma na celu uniemożliwienie bezpośredniego dotknięcia części czynnych.
Środkami ochrony podstawowej są przede wszystkim:
— izolacja części czynnych, części te powinny być całkowicie pokryte izolacją, która może być usunięta tylko przez jej zniszczenie, np. izolacja przewodów i kabli,
— ogrodzenia i obudowy, np. umieszczanie części czynnych wewnątrz obudów lub ogrodzeń zapewniających stopień ochrony co najmniej IPXXB lub IP2X, z wyjątkiem przypadków, gdy zdarzają się większe otwory podczas wymiany części, jak np. w przypadku niektórych opraw oświetleniowych lub bezpieczników albo gdy większe otwory są konieczne dla właściwego funkcjonowania urządzenia zgodnie z odpowiednimi wymaganiami dotyczącymi tego urządzenia.
Jeżeli konieczne jest usunięcie przegród, otwarcie obudów lub usunięcia części obudów, to czynności te powinny być możliwe do wykonania tylko:
— za pomocą klucza lub narzędzia, lub
— po wyłączeniu zasilania części czynnych chronionych przez te przegrody lub obudowy.
Środki te mają zapobiegać zarówno niezamierzonemu, jak i zamierzonemu dotykowi części czynnych (dotyk bezpośredni) i mogą być stosowane w warunkach zwykłego użytkowania instalacji elektrycznych.
Ponadto jako środki ochrony podstawowej można stosować:
— przeszkody, których zadaniem jest uniemożliwienie niezamierzonego zbliżenia ciała do części czynnych lub ich dotknięcia,
— umieszczanie części czynnych poza zasięgiem ręki, np. przewody linii napowietrznych (w kierunku pionowym zasięg ręki wynosi 2,5 m od powierzchni stanowiska, na którym może się znaleźć człowiek).
Środki te mają ograniczony zakres stosowania i mogą być stosowane tylko w instalacjach elektrycznych będących pod nadzorem osób wykwalifikowanych lub poinstruowanych i mają one zapobiegać jedynie niezamierzonemu dotknięciu części czynnych.
Niezamierzone zetknięcie się nie jest uważane jako niebezpieczne, jeżeli w czasie krótszym niż 5 s po wyłączeniu zasilania napięcie z ładunku statycznego spadnie poniżej 120 V d.c.
W przypadkach nieskuteczności środków ochrony podstawowej lub przewidywanej nieostrożności użytkowników urządzeń elektrycznych, można dodatkowo stosować urządzenia różnicowoprądowe RCD (ang, residual current protectve device) o prądzie wyzwolenia nieprzekraczającym 30 mA.
Urządzenia te uważa się za środki ochrony uzupełniającej i ich zastosowanie nic zwalnia z obowiązku zastosowania jednego z wymienionych środków ochrony podstawowej.