Oświetlenie sztuczne
Podobnie jak naturalne, oświetlenie sztuczne powinno zapewnić dostateczną i równomierną jasność wnętrza zakładu gastronomicznego. Stosowane źródła światła sztucznego dzielimy na żarowe i wyładowcze.
Żarowe źródła światła wykorzystują zjawisko wysyłania promieni świetlnych pod wpływem wysokiej temperatury. Są to żarówki próżniowe, gazowane lub halogenowe. Źródłem promieniowania w żarówkach jest rozgrzany do wysokiej temperatury (pod wpływem prądu elektrycznego) drut wolframowy (żarnik). Do umocowania żarówek w oprawach służą trzonki gwintowane (gwint Edisona), bagnetowe lub specjalne.
Wyładowcze źródła światła wykorzystują zjawisko promieniowania podczas wyładowań elektrycznych w gazach oraz zjawisko luminescencji. Są to najnowocześniejsze, bardziej sprawne i stale ulepszane źródła światła. Należą do nich świetlówki, lampy rtęciowe, sodowe, ksenonowe oraz wysokonapięciowe rury jarzeniowe, tzw. „neony”. Ponieważ w niektórych źródłach światła duża część promieniowania jest niewidzialna, stosuje się tzw. luminofory, które pod wpływem tego promieniowania wysyłają promienie widzialne. Zjawisko to nosi nazwę fluorescencji i jest rodzajem luminescencji.
Rysunek. Budowa świetlówki: 1 — rura szklana, 2 — trzonek, 3 — styk, 4 — elektroda, 5 — luminofor.
Rysunek przedstawia budowę typowej świetlówki zaliczonej do fluorescencyjnych źródeł światła. Wewnątrz szklanej rury znajdują się pary rtęci i argonu o bardzo małym ciśnieniu (ok. 3 mm Hg). Po obu stronach rury znajdują się elektrody żarzone przepływającym przez nie prądem. Różnica potencjałów między elektrodami powoduje w rurze ruch elektronów, które zderzając się z atomami rtęci, wybijają z ich orbit elektrony. Jony rtęci są źródłem silnego promieniowania ultrafioletowego (niewidzialnego). Promienie te padają na wewnętrzną ściankę rury szklanej pokrytą luminoforem. Luminofor pod wpływem promieniowania ultrafioletowego wysyła promieniowanie widzialne, czyli światło. Do zainicjowania zapłonu świetlówki służą zapłonniki. Są to lampy wyładowcze, w których jedną z elektrod stanowi blaszka bimetalowa. Schemat układu zasilania świetlówki przedstawia rysunek.
Rysunek. Schemat układu zasilania świetlówki: 1 — świetlówka, 2 — statecznik (stabilizator), 3 — kondensator do poprawy współczynnika mocy, 4 — zapłonnik, 5 — kondensator przeciwzakłóceniowy.